مقدمه
در ابتداي قرن بيستم؛ فقر گسترده، اختلاف طبقاتي شديد و ملي گرايي كور؛ منجر به ايجاد كشوري شد كه قدرت مخوف نظامي و
ايدئولوژيك آن تا بيش از يك قرن سايه سنگينش را از اروپا تا آسيا و اروپا و تا قلب سرمايه داري گستراند.
قدرت كشورها معمولاً بر اساس 3 جزء اصلي: فرهنگي - سياسي، نظامي و اقتصادي محاسبه مي شوند. اتحاد جماهير شوروي و عضو
پيمان ورشو، داراي حق امضاي وتو بوده و اين غول 22 ميليون كيلومتر مربعي از نظر سياسي بسياري از جنبش هاي چپ ماركسيستي را
تحت حمايت خود داشته و از اتحاد 15 كشور مجزا تشكيل شده بود.
از نظر اقتصادي علي رغم ساختار ناكارآمد؛ گسترده و فراگير بود، چه اينكه خروشچف به توليد ناخالص بيشتر از ايالات متحده امريكا
مباهات مي كرد و در طول جنگ سرد از نظر قدرت نظامي در برخي برآوردها بين 4 تا 5 ميليون نفر كادر نظامي داشت، در عين حال بسيار
مدرن بوده و در بعضي جهات، از كشورهاي غربي و ايالات متحده آمريكا جلوتر بود. در اين نوشتار به بررسي آماري توان نظامي ابر قدرت
سابق، اتحاد جماهير شوروي مي پردازيم.
[External Link Removed for Guests] (نقشه تقسيمات سياسي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي)
1- توان نظامي
پس از جنگ جهاني دوم؛ تعداد نفرات ارتش استاليني شوروي، طبق آمار بيش از 11 ميليون نفر بود، كه البته شوروي به سرعت اقدام به
كوچكتر كردن و به روزتر نمودن ارتش خود كرد. شوروي در تاريخ حدوداً 69 ساله خود (1922- 1991 م)، همواره (به غير از دوران ركود)
جنگ افزارهاي و ادوات نظاميش را گسترش داده است. نيروهاي مسلح اتحاد جماهير شوروي؛ متشكل از ستاد مشترك، نيروي استراتژيك
موشكي، ارتش شوروي- ارتش سرخ، نيروي ضد هوايي، نيروي هوايي و نيروي دريايي بود.
1-1 نيروي زميني
يكي از ويژگي هاي مشهور ارتش اتحاد جماهير شوروي، تعداد بالاي نفرات و تجهيزات؛ خصوصاً در بخش زرهي و مكانيزه بود. مطابق آمار
تخميني، لشگر هاي زرهي اين كشور حدود 55/000 تانك آماده نبرد در اختيار داشت (1).
[External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests]
(راست: رژه تانك هاي T-72 در سالروز روز پيروزي در ميدان سرخ؛ 1980 م - چپ: رژه توپهاي خودكششي 406.4mm SM-54)
لشگرهاي زره پوش شوروي شامل 4/000 عراده تانك پيشرفته T-80 و 10/000 تانك T-72 و 9/700 T- 64 و بيش از 20/000 T-62
و T-54/55 بود. نيروي زميني اين كشور 70/000 نفربر و حدود 24/000 وسيله جنگي رزمي، 33/000 توپخانه و 9/000 توپ خودكششي،
8/000 راكت انداز را شامل مي شد. واحدهاي ضد هوايي و ضدموشكي اين كشور هم مشتمل بر سامانه هاي پيشرفته S 300، سامانه
موشکي بوک، سامانه موشكي تور و سامانه هايي نظير سام 13 ،16 و 19 و بيش از 12/000 عراده توپ ضدهوايي بود.
تمام اينها منهاي ميليون ها نيروي رزمي پياده بود؛ كسينجر در كتاب ديپلماسي آمريكا در قرن 21 ادعا مي كند كه شوروي چهل لشگر
مدرن رزمي متشكل از ميليونها سرباز در امتداد با مرز چين مستقر كرده بود.
2-1 نيروي دريايي
نيروي دريايي شوروي از لحاظ توان زير سطحي؛ داراي بيش 250 زيردريايي از رسته هاي مختلف بود. با توجه به قابليتهاي رزمي استثنايي
زير درياييها، ارتش شوروي اقدام به ساخت و به كارگيري انواع قدرتمند و پيشرفته اي از زير دريايي نمود. كلاسهايي نظير آكولا، ويكتور،
يانكي، كيلو، فاكستروت، اكو، چارلي و ... (همگي اسامي با كد رمز ناتو).
يكي ازبرجسته ترين و مشهورترين اين زير درياييها و در كل سلاحهاي ساخت شوروي، زيردريايي آكولا با كد رمز ناتو: تايفون، مي باشد. اين
زيردريايي عظيم الجثه با 175 متر طول و قابليت شكستن يخ روي آب و نفوذ به عمق 400 متري، 120 روز استقامت مداوم زير آب؛ توانايي
حمل 20 موشك بالستيك كه هركدام قادر به حمل 10 كلاهك اتمي بودند، را داشت. تنها يك فروند از اين زيردريايي استرتژيك، توازن نظامي
هر منطقه اي را برهم مي زد و اتحاد جماهير شوروي 6 فروند از اين زير دريايي را در اختيار داشت.
[External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] (راست: زيردريايي تابفون در زير پوشش يخ - چپ: خدمه زيردريايي (به احتمال زياد) تايفون قدرت يخ شكني زيردريايي را نشان مي دهند)
ناوگان سطحي نيروي دريايي شوروي مركب از 30 رزمناو، 45 ناوشكن، 113 كشتي جنگي (فريگيت)، 3 رزمناو جنگي، 124 ناوچه
35 كشتي آبي - خاكي 425 كشتي گشتي، 2 ناوهليكوپتربر و 6 رزمناو هواپيمابر بود.
3-1 نيروي هوايي
نيروي هوايي شوروي سابق داراي بيش از 6/000 هواپيماي جنگي بود. اين ناوگان هوايي شامل 203 بمب افكن استراتژيك با استعداد
30 فروند Myasishchev M-4،[COLOR=#ffffff]ا15 فروند Tu-160 و 160 فروند Tu-95 بود.
(بمب افكن پهن پيكر [FONT=Verdana, Arial] Myasishchev، بيش از 47 متر طول و 8 نفر خدمه ) همچنين 230 بمب افكن عادي شامل Tu 16، Tu-22M و Tu-22 و بيش از 2/100 فروند هواپيماي تهاجمي نظير ميگ 27، سوخو 25 و
سوخو 24 و بيش از 3/500 جنگنده مركب از سوخو 27، تعداد متنابهي ميگ 29 و ميگ 21، ميگ 25 و جنگنده پيشرفته ميگ 31.
شوروي بر اساس برخي آمار داراي 300 ميگ 25 و 500 فروند ميگ 31 بود، علي رغم اينكه حدود نيم قرن از سال ساخت ميگ 25 ميگذرد،
اما اين جنگنده كماكان بيشترين سرعت و سقف پروازي را در ميان جنگنده هاي امروزي داراست و برپايه آن ميگ 31 فاكس هوند ساخته
شد. از ديگر ركوردهاي جالب نيروي هوايي شوروي تعداد صرسام آور ميگ 21 ساخته شده بود و بعد از گذشت دهه ها هنوز هم بسياري
از كشورها ميگ 21 را به خدمت گرفته اند.
شوروي داراي ناوگان گسترده بالگرد با استعداد 4/000 فروندي؛ مشتمل بر ميل 2، ميل 6، ميل 8، ميل 17، ميل 24، ميل 26، ميل 28 و
كاموف 50 بود. در اين ميان شوروي حدود 1/400 ميل 24 هايند در اختيار داشت. اين پرنده عظيم الجثه به كشورهاي بسياري صادر شد و
عليرغم تمامي ضعفها و آسيب پذيريش، قدرت تهاجمي بالايي دارد و هم اكنون در بيش از 50 كشور جهان مشغول خدمت است.
[External Link Removed for Guests][External Link Removed for Guests]
(ميل 24)
شوروي همچنين حدود 1/000 هواپيماي جنگ الكترونيك و شناسايي، 620 فروند هواپيماي ترابري و تعدادي آواكس در اختيار داشت.
در زمينه ماهواره هاي جاسوسي، شوروي كه يد طولايي در زمينه هوافضا داشت، صدها ماهواره را به فضا فرستاد. اين برنامه ها در
قالب اسم كاسموس (Kosmos) شامل ماهواره هاي ارتباطي،هوانوردي، سلاح ضد ماهواره، جاسوسي اپتيكال، هشدار سريع دفاع
موشكي و شناسايي رادار توان هسته اي بود.
[External Link Removed for Guests]
(ماهواره زنيت - همراه با درگاه دوربين هايش)
4-1 نيروي موشكي استراتژيك
از 6/000 سامانه موشك بالستيك قاره پيما (ICBM) و 40/000 كلاهك هسته اي در اواخر دهه 80، در اختيار اتحاد جماهير
كمونيستي شوروي قرار داشت. نيروهاي استراتژيك موشكي شوروي، تسليحات موشكي دوربرد و هسته اي گسترده اي نظير SS-19
SS-17،SS-20 ،SS-18 و SS-25 در اختيار داشتند؛ هم به صورت يگانهاي پرتابه راهبردي متحرك و هم در سيلوهاي مخفي زيرزميني.
[External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests]
[SIZE=85](سامانه SS 25) و (سيلوي SS 24 منهدم شده در اكراين) نتيجه گيري
بعد از گذشت بيش از دو دهه از سقوط اتحاد جماهير شوروي؛ بسياري از ادوات و تجهيزات ساخت شوروي در كشورهاي متعددي در حال
خدمت هستند و حتي به علت پيچيدگي تكنولوژيكي، اكثر كشورهاي جهان قادر به توليد بسياري از تجهيزات استراتژيك اين كشور نيستند.
شوروي از لحاظ قدرت نظامي چيزي كم نداشت، اما فاقد ساير پارامترهاي اصلي بود. در پايان قرن بيستم اتحاد جماهير شوروي فرو پاشيد
و پيكار را به رقيب غربيش كه او هم چندان سفيد نبود؛ واگذار و شعار هايش را ذايل كرد و به عنوان درس عبرت تاريخي، باقي ماند.
از ارتش چند ميليوني و قدرت مخوف اتحاد جماهير كمونيستي شوروي، تنها يك جمله در دفتر عظيم تاريخ ماند:
اتحاد شوروي 1922 تا 1991
آخرين افرادي كه در اين تونل متروكه سيلوي موشك SS-5 چه كساني بودند؟ چه كردند و عاقبتشان چه شد را شايد فقط خدا بداند ....
[External Link Removed for Guests]
نوشته شده در مركز انجمنهاي تخصصي سنترال
1) globalsecurity.org؛ رقم تعداد تانك ها در منابع مختلف تا حدودي متفاوت بود؛ در كتاب Industrial Policy in Europe after 1945- Nützenadel , Grabas:
[External Link Removed for Guests]
در 1980 ميلادي؛ اين تعداد 50/000 و در سند soviet military power سازمان سيا:
[External Link Removed for Guests]
54/000 عراده و در:
en.wikipedia.org/wiki/Cold_War_tank_formations#cite_note-12
اين تعداد حدود 57/000 بود. همينطور در مورد ساير تجهيزات نظامي نظير هواپيماها و موشكهاي بالستيك قاره پيما.
2) ديپلماسي آمريكا در قرن 21 - كيسينجر
3) fas.org
4)en.wikipedia.org
5)www.centralclubs.com
